W Y S Z U K I W A R K A


Rys historyczny

Archiwum w Królewcu, jako samodzielna instytucja, działało od 1804 r. Początkowo jako Tajne Archiwum w Królewcu, w 1828 r. zostało ono przekształcone w Archiwum Prowincjonalne a następnie, w roku 1867 r. w Archiwum Państwowe. Było to jedyne archiwum państwowe działające na obszarze Prus Wschodnich, dzięki czemu w jednym miejscu został zgromadzony  należący wówczas do najcenniejszych w kraju zasób archiwalny, zarówno historyczny jak też współczesny.  Najwartościowszą i najstarszą jego częścią było archiwum Zakonu Krzyżackiego, na które składało się kilka tysięcy pergaminów oraz bogata korespondencja władz zakonnych. Nie mniej cenne były archiwalia Księstwa Pruskiego.  Obok zasobu historycznego, Archiwum Państwowe w Królewcu  gromadziło akta ówczesnej administracji państwowej, samorządowej, kościołów, instytucji gospodarczych, oświatowych,  naukowych i społecznych. Podczas II wojny światowej zasób archiwum królewieckiego został ewakuowany.  Władzom III Rzeszy nie udało się jednak przewieźć w głąb Niemiec całości materiałów archiwum. Duże fragmenty zasobu ukryto na terenie Prus Wschodnich. W głąb Niemiec wywieziono najstarsze i najcenniejsze zbiory, m.in. archiwum krzyżackie oraz Etats Ministerium. Obecnie znajdują się one  w Tajnym Archiwum Państwowym  w Berlinie.  Po II wojnie światowej na obszarze  Polski rozpoczęto akcję zabezpieczania dóbr kultury.  W jej wyniku odnaleziono fragmenty zbiorów z zasobu archiwum królewieckiego, ukryte m.in. w Górowie Iławeckim, Młynarach, Miłakowie, Giżycku, Mikołajkach oraz samym Olsztynie.  Część archiwaliów z Królewca odnaleziono na terenie ówczesnego województwa gdańskiegoi szczecińskiego oraz Ziemi Lubuskiej.  W wyniku akcji poszukiwawczej, do olsztyńskiego archiwum trafiły mniejsze lub większe fragmenty akt rejencji, landratur, samorządu prowincjonalnego, miast, kościołów, sądów, notariatów, rodów junkierskich i wielu innych niemieckich urzędów administracji gospodarczej dawnych Prus Wschodnich. Część odnalezionych zbiorów to szczątki zespołów administracji rządowej, samorządowej oraz kościołów z terenu obecnego obwodu kaliningradzkiego.