Dziedzictwo archiwalne byłych Prus Wschodnich
Zmiany granic państwowych w Europie w związku z II
wojną światową pociągnęły za sobą
wiele konsekwencji.
W odniesieniu do archiwów mówić należy o prawdziwych
wstrząsach, których przezwyciężenie nie było dotąd możliwe.
Na tle tych przeobrażeń miejsce szczególne
zajmują zbiory b. Archiwum Państwowego w Królewcu. Uległy one
licznym przemieszczeniom i niemal całkowitemu rozproszeniu. Obecnie
przechowywane są w zbiorach kilku państw, przede wszystkim w Archiwum
Państwowym w Olsztynie i Tajnym Archiwum Państwowym Fundacji Pruskiego
Dziedzictwa Kulturalnego w Berlinie-Dahlem (Geheimes Staatsarchiv
Preußischer Kulturbesitz). Mniejsze fragmenty tego zasobu
znajdują się w Archiwum Państwowym Obwodu Kaliningradzkiego oraz na
Litwie (Wilno).
Polska z tytułu przejęcia trzech czwartych
terytorium b. Prus Wschodnich, związanego z jej państwowością na
przestrzeni stuleci, weszła w posiadanie ewakuowanych z Królewca
przez władze III Rzeszy i zabezpieczonych na obecnym terytorium Polski
archiwaliów z zasobu królewieckiego. Materiały pochodzące
z archiwum królewieckiego przekazywały Polsce także władze
alianckie. . W sumie archiwalia królewieckie, znajdujące
się obecnie w zasobie Archiwum w Olsztynie obejmują ok. 2 800 mb.
akt.. Pozostają one w kręgu zainteresowań zarówno badaczy
polskich, niemieckich, rosyjskich, jak również z innych
krajów. Równocześnie polskie środowiska historyków
zainteresowane są szerokim dostępem do tej części zbiorów
królewieckich, które przechowywane są w Berlinie i w
innych archiwach w Europie.
Nie przesądzając w niczym kwestii prawnych,
dotyczących przynależności tych rozproszonych zbiorów do zasobu
archiwalnego Polski, Niemiec bądź Rosji, podjęliśmy inicjatywę
mającą na celu zapewnienie możliwie szerokiego dostępu do zasobu
archiwalnego b. Archiwum Państwowego w Królewcu. Nawiązujemy tym
samym do koncepcji UNESCO wspólnego dziedzictwa
archiwalnego.
Wykorzystując technologię XXI w. starać się będziemy o to, by
sukcesywnie digitalizowane źródła historyczne z terenu b.
Prus Wschodnich udostępniane były na stronach internetowych Archiwum
Państwowego w Olsztynie.
Mamy nadzieję, że korzystając z naszego
doświadczenia, , uda się w nieodległym czasie, we współpracy z
naszymi kolegami z Rosji i Niemiec odtworzyć w formie wirtualnej
rozproszone dziś archiwum królewieckie.
Rys historyczny
|